Zaburzenia łaknienia

Anoreksja, bulimia

Anoreksja

Anoreksja nervosa (jadłowstręt psychiczny) to najlepiej poznane schorzenie z kręgu zaburzeń odżywiania.

Anoreksja dotyczy przede wszystkim kobiet. Jednak statystka obrazuje, że coraz częściej dotyka również mężczyzn. Anoreksja jest jednym z najbardziej śmiertelnych schorzeń psychicznych. Polega przede wszystkim na całkowitej utracie masy ciała, która jest wywoływana i podtrzymywana przez pacjenta. Oprócz unikania potraw tuczących, utrata masy ciała wywoływana jest poprzez prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających, wyczerpujące ćwiczenia fizyczne, stosowanie leków tłumiących łaknienie lub/i środków moczopędnych. Osoby chore na anoreksję mają zaburzony obraz własnego ciała oraz siebie. Osoby nie dostrzegają swojej choroby, rzadko więc same zgłaszają się po pomoc.

Przyczyny anoreksji

Anoreksja, jak każde schorzenie, nie ma jednej jasno określonej przyczyny. Spór o to dlaczego występuje trwa od momentu opisania pierwszego przypadku anoreksji. Do jej wystąpienia dochodzi wskutek zadziałania wielu czynników. Niektóre teorie wykluczają się wzajemnie, inne się łączą. Można jednak wyodrębnić trzy grupy czynników:

  • czynniki biologiczne
  • czynniki psychologiczne – osobowość
  • czynniki socjologiczne i kulturowe.

Inny podział dzieli czynniki wywołujące anoreksję w zależności od ich funkcji:

  • czynniki predysponujące, czyli takie, które „tworzą grunt” do wystąpienia zaburzenia
  • czynniki wyzwalające, czyli te, które są bezpośrednią przyczyną
  • czynniki podtrzymujące, czyli takie, które powodują, że osoba chora uznaje swoją chorobę za stan normalny.

 

Przez wiele lat anoreksja była uznawana tylko za zaburzenie psychiczne. Badania genetyczne nie dają jednoznacznej odpowiedzi na pytanie czy istnieje gen anoreksji, ponieważ nie można sprowokować typowo ludzkich zachowań na zwierzętach laboratoryjnych. Najbardziej prawdopodobną tezą jest to, że istnieje kilka genów powiązanych z tą chorobą. Badania przeprowadzone na bliźniętach jednojajowych wykazały, że bliźnięta, jeśli chorują na zaburzenia łaknienia, mają tendencję do zapadania na ten sam rodzaj zaburzenia łaknienia.

Większość osób chorych na anoreksję cierpi równocześnie na zaburzenia osobowości. Przy szukaniu powiązań między nimi trzeba zadać sobie pytanie, które z nich jest schorzeniem dominującym, a które towarzyszącym. Z jednej strony anoreksja może być manifestacją zaburzenia osobowości, lecz z drugiej - wpływ głodówki na umysł osoby chorej może dać efekty w postaci zaburzonej osobowości, zwłaszcza, że na anoreksję chorują głównie osoby w wieku dojrzewania, kiedy to kształtowana jest osobowość człowieka. Należy tutaj podkreślić, że wystąpienie jednocześnie zaburzenia osobowości i anoreksji nie jest regułą, a także i to, że zamiast zaburzeń opisanych poniżej, mogą wystąpić inne, mniej typowe.

Zaburzenia osobowości najczęściej powiązane z anoreksją to zaburzenia klasyfikowane jako obawowo-lękowe:

  • zaburzenia osobowości obsesyjno-kompulsywne (osobowość anankastyczna) - nadmierne przywiązywanie uwagi do zasad i reguł, perfekcjonizm, ścisłe kontrolowanie kontaktów z innymi ludźmi, brak elastyczności i otwartości, poczucie lęku i niepewności w sytuacjach, których dana osoba nie może kontrolować, przedkładanie sumienności i przestrzegania zasad nad przyjemności i związki
  • osobowość unikająca - unikanie kontaktów społecznych, trudności w nawiązywaniu stosunków z innymi ludźmi, a jednocześnie dążenie do uzyskania akceptacji otoczenia, często z towarzyszącą niską samooceną, izolowanie się na skutek obawy przed odrzuceniem, upokorzeniem i wstydem, nieumiejętność radzenia sobie w sytuacjach ryzykownych, związanych z nowymi doświadczeniami
  • osobowość zależna - potrzeba bycia pod nieustanną opieką, uległość, strach przed opuszczeniem, przesuwanie odpowiedzialności za własne życiowe decyzje na innych, bierność jako wyraz lęku przed podejmowaniem błędnych decyzji, podtrzymywanie relacji i związków za wszelką cenę poprzez przedkładanie potrzeb innych osób ponad własne, często także tolerowanie przemocy i psychicznego znęcania się ze strony najbliższych osób

Oprócz powyższych wymienia się także osobowość schizoidalną, którą charakteryzuje unikanie przyjemnych doznań, chłód emocjonalny, brak umiejętności wyrażania uczuć i emocji, ograniczanie relacji z innymi ludźmi, tendencja do pozostawania samotnym, brak zainteresowania seksem.

Jednoczesne wystąpienie anoreksji i zaburzenia osobowości znacznie utrudnia leczenie. O wiele trudniejsze staje się też przekonanie chorej osoby do podjęcia leczenia (pogłębiony system zaprzeczania chorobie).

Udział rodziny w występowaniu anoreksji jest sprawą kontrowersyjną. Badacze wyodrębnili jednak kilka cech rodzin, które w połączeniu z innymi czynnikami mogą wywołać anoreksję. Są to min:

  • granice między członkami rodziny ulegają zatarciu, problemy jednego z członków rodziny stają się problemem wszystkich, rodzice wywierają większą presję na sukcesy, oczekiwania względem dzieci są zawyżone, nierealne - anoreksja staje się polem do osiągania sukcesów, przejęcia kontroli nad własnym życiem;
  • problemy małżeńskie rodziców nie są rozwiązywane miedzy rodzicami, dzieci stają się sojusznikami w utajonej walce - anoreksja w rodzinie staje się tematem zastępczym, dając złudne poczucie harmonii;
  • nadopiekuńczość, brak bliskości, zamknięcie dzieci przed światem, co powoduje zbyt dużą zależność od rodziców - anoreksja daje poczucie kontroli, uniezależnienia się od rodziców;
  • powtarzający się w rodzinie element poświęcania się dla dobra rodziny - anorektyczne zachowania jako sposób na poświęcanie się;
  • brak elastyczności, skrępowanie rodziny rytuałami, uznawanie zmian za zło, problemy z radzeniem sobie ze stresującymi, losowymi wypadkami - anoreksja jako sposób na radzenie sobie z emocjami, wyraz buntu;
  • unikanie konfliktów - „ jeżeli problem nie jest nazwany po imieniu, to nie istnieje” - ten aspekt ma silne znaczenie jako czynnik podtrzymujący chorobę, rodzina w milczeniu przyzwala na zaburzone jedzenie anorektyczki dając jej komfort i nie zmuszając do podjęcia leczenia;
  • poczucie sprawiedliwości, które nakazuje rodzicom tak samo kochać i traktować wszystkie dzieci, a ponieważ nie jest to możliwe, dzieci obserwują rozbieżność między deklaracjami a czynami rodziców - anoreksja jako sposób zwrócenia na siebie uwagi;
  • występowanie anoreksji w rodzinie.

Z drugiej strony widzimy nie tylko wypływ rodziny, ale także środków masowego przekazu. Coraz chudsze modelki, gwiazdy kina, muzyki i telewizji są inspiracją dla milionów nastolatek, które chcąc wyglądać tak jak ich idolki, odchudzają się poprzez głodowanie. Presja ze strony mediów, aby być piękną i szczupłą stała się powszechnym wyzwalaczem zaburzeń odżywiania.

Psychobiostymulacja jest skuteczną metodą leczenia zaburzeń łaknienia. Redukuje stres, wprowadzając harmonię w systemie nerwowym, wzmacnia wiarę w siebie i poczucie samoakceptacji, doprowadza organizm do stanu równowagi psychofizycznej, a tym samym likwiduje zaburzenia.

Bulimia

Czym jest bulimia?

Bulimia (żarłoczność psychiczna) to powtarzające się epizody gwałtownego objadania się, a następnie prowokowanie wymiotów bądź stosowanie środków przeczyszczających, by zapobiec przyrostowi wagi.

Osoby chore na bulimię, w przeciwieństwie do osób chorych na anoreksję, wiedzą, że cierpią na zaburzenia odżywiania się, więc coraz częściej pacjentki same zgłaszają się po pomoc.

Chorzy nie boją się rozmawiać o jedzeniu, a jedzenie sprawia im przyjemność. Między okresami żarłoczności próbują w sposób bardzo rygorystyczny przestrzegać diety, często też nadużywają alkoholu i leków. Często najbliżsi nie wiedzą o ich chorobie.

Bulimia, często jako trwałe zaburzenie, objawia się u kobiet około 20. roku życia, a nawet starszych. Początek zachorowania przypada miedzy 18 a 24 rokiem życia. Mężczyźni prawie nie chorują, zdarza się to znacznie rzadziej niż w przypadku anoreksji. Bulimia często współistnieje z anoreksją lub jest jej następstwem.

Przyczyny bulimii

Podobnie jak w przypadku anoreksji, przyczyny wystąpienia bulimii są bardzo złożone. Dzielimy je na biologiczne, psychologiczne oraz społeczno - kulturowe.

Jednym z czynników ryzyka jest wystąpienie zaburzeń odżywiania w rodzinie. Pozwala to przypuszczać, że istnieje gen odpowiedzialny za przenoszenie tej choroby. Wstępne badania przeprowadzane na zwierzętach łączą występowanie bulimii i otyłości ze specyficznymi obszarami chromosomu 10. Uważa się, że istnieje co najmniej 6 czynników określonych genetycznie związanych z występowaniem zaburzeń odżywiania, z czego 4 dotyczą bulimii:

  • wartość BMI
  • nadmierne przywiązywanie wagi do popełnianych błędów
  • wiek pojawienia się pierwszej miesiączki u dziewcząt
  • obsesje związane z jedzeniem.

Określenie wpływu zaburzeń hormonalnych na powstawanie bulimii nie jest łatwe, ponieważ choroba ma ogromy wpływ na gospodarkę hormonalną organizmu. Powoduje to, że nie jest możliwe stwierdzenie czy niedobór konkretnych hormonów jest skutkiem, czy przyczyną choroby. Jednak badania pokazują, że jako prawdopodobną przyczynę trzeba brać pod uwagę:

  • przewlekle podniesiony poziom hormonów stresu (hormony z grupy glikokortykoidów odpowiedzialne mi.in. za regulację gospodarki węglowodanowej)
  • zaburzenia funkcji neuroprzekaźników: serotoniny (samopoczucie, lęk, apetyt), norepinefryny (stres) i dopaminy (mechanizm nagrody)
  • zaburzenia poziomu greliny, hormonu odpowiedzialnego m.in. za odczuwanie głodu i szybkość metabolizmu.

Wierzy się, że cechy osobowości oraz problemy emocjonalne mają istotny wpływ na wystąpienie bulimii. Wśród najważniejszych wymienia się:

  • niską samoocenę
  • depresję
  • poczucie beznadziejności
  • paniczny lęk przed przytyciem
  • problemy z kontrolowaniem zachowań impulsywnych
  • iestabilność emocjonalną
  • nieumiejętność wyrażania gniewu.

Wiele lat temu pewne cechy uznawane były za wykształcone przez środowisko. Obecnie wiadomo, że są one determinowane genetycznie. Dlatego coraz trudniej jest rozgraniczyć te dwie sfery: biologiczną i psychologiczną. W rodzinach chorych na bulimię obserwuje się:

  • konfliktowość
  • tendencję do nieprzewidywalnych zachowań
  • brak poczucia bezpieczeństwa w dzieciństwie
  • patologiczne zachowania w rodzinie - około 40% odchudzających się dziewcząt w wieku 9-10 lat robi to za namową matek
  • matki osób chorób na bulimię mają tendencje do bycia bardzo krytycznymi, wymagającymi, zdystansowanymi emocjonalnie względem swoich dzieci
  • czasem tłem jest uzależnienie (alkoholizm, narkomania, hazard) jednego z rodziców
  • nadmierne celebrowanie posiłków lub brak wspólnych posiłków - zauważono, że bulimia występuje rzadziej w rodzinach, gdzie wspólny posiłek jest częścią dnia a nie świętem
  • historia zaburzeń emocjonalnych i uzależnień w najbliższej rodzinie
  • historia związana z wykorzystaniem na tle seksualnym - wśród bulimiczek znacznie częściej występuje epizod wykorzystywania seksualnego. Ponadto ponad połowa doznała w swoim dzieciństwie przemocy fizycznej.

W wielu przypadkach napady żarłoczności są sposobem radzenia sobie ze stresem. Ponadto uważa się, że konflikty w rodzinie są jedną z najważniejszych przyczyn. Bulimiczka stawia sobie nierealne do zrealizowania cele, jest perfekcjonistką, przez co czuje, że zawodzi oczekiwania rodziców. Wpływ kultury masowej jest również jedną z najważniejszych przyczyn. Tak jak w przypadku anoreksji, chęć bycia piękną i szczupłą jest stawiana ponad wszystko.

Psychobiostymulacja jest skuteczną metodą leczenia zaburzeń łaknienia. Redukuje stres, wprowadzając harmonię w systemie nerwowym, wzmacnia wiarę w siebie i poczucie samoakceptacji, doprowadza organizm do stanu równowagi psychofizycznej, a tym samym likwiduje zaburzenia.

Kontakt

Gabinet Hipnoterapii i Psychoterapii im. prof. Marii Szulc

ul. Mierosławskiego 15/1
01-549 Warszawa

 

Gabinet Hipnoterapii i Psychoterapiiim. prof. Marii Szulc
© 2019 - 2024 Gabinet Hipnoterapii i Psychoterapii im. prof. Marii Szulc.   |   Polityka Prywatności   |   RODO   |   Regulamin Gabinetu